آلیاژ کروم کبالت
آلیاژهای کروم کبالت برای کاربردهای مختلفی در دندانپزشکی مانند پروتزها و ایمپلنت‌های دندانی، روکش PFM، پروتز متحرک و … مورد استفاده قرار می‌گیرند و این به دلیل ویژگی‌های فوق‌العاده این آلیاژ مانند خواص مکانیکی عالی، مقاومت در برابر خوردگی و زیست سازگاری است. دوام پروتزهای کروم کبالت در صورت رعایت بهداشت بین 10 تا 20 سال است. این آلیاژ دارای ماهیت ضد زنگ و درخشش دائمی است.
برای تراش دیسک کروم کبالت مانند پریمیلد اباتمنت و دیسک تیتانیوم باید از دستگاه میلینگ Wet استفاده شود.
تاریخچه
اولین کاربرد دندانپزشکی شناخته شده آلیاژهای کروم کبالت، در دهه 1930 برای ساخت فریم‌های پروتز پارسیل (متحرک) بود. از آن زمان، استفاده از آلیاژهای فلزی کروم کبالت و نیکل کبالت در مقایسه با آلیاژهای طلا برای ساخت فریم‌های پارسیل محبوبیت بیشتری پیدا کردند.
از دهه 80 میلادی به بعد، به دلیل افزایش قیمت فلزات نجیب، استفاده از آلیاژهای پایه فلزی در پروتزهای متحرک و ثابت رواج پیدا کرد. استفاده از فلزات مولیبدن (Mo) و تنگستن (W) به عنوان عوامل تقویت کننده قوی در این آلیاژ شناسایی شدند. امروزه، آلیاژهای کروم کبالت برای تولید فریم‌های فلزی پارسیل و تولید هسته روکش‌هایPFM مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کروم کبالت برای ساخت روکش PFM
در ساخت روکش‌های PFM از یک هسته فلزی برای پروتز استفاده می‌شود که روی آن را با پرسلن می‌پوشانند تا به این طریق از استحکام فلز و زیبایی پرسلن برای تولید یک دندان استفاده شود. روکش PFM به دلیل عملکرد بالینی خوب و نرخ شکست پایین با اقبال عمومی مواجه است. عملکرد این روکش به خواص فیزیکی مواد مورد استفاده بستگی دارد زیرا این هسته فلزی را می‌توان با انواع مختلف آلیاژهای فلزی و به صورت ریخته گری ساخت.
برای تولید روکش PFM با روش‌های دندانپزشکی دیجیتال و کدکم، باید از دیسک کروم کبالت و ماشین‌‌های میلینگ استفاده شود.
ویژگی‌های آلیاژ کروم کبالت
- استحکام: کروم کبالت به دلیل مقاومت عالی در برابر فشار و سایش، چقرمگی بالا و طول عمر طولانی به یکی از محبوب‌ترین پروتزهای دندانی تبدیل شده است.
- زیست سازگاری: آلیاژ کروم کبالت در آب دهان حل نمی‌شود زیرا لایه اکسید پایدار و غیرفعال آن باعث مقاومت این ماده در برابر خوردگی در محیط دهان است.
- چسبندگی پرسلن: این ماده، چسبندگی و باندینگ بسیار خوبی با پرسلن دارد که برای دستیابی به یک ترمیم فلزی مستحکم و بادوام ضروری است.
- تطبیق پذیری: کروم کبالت را می‌توان هم از طریق ریخته گری و هم با روش‌های کدکم و با دستگاه میلینگ تر مورد استفاده قرار داد.
- هزینه: کروم کبالت نسبت به فلزاتی مانند طلا قیمت کمتری دارد و مقرون به صرفه است. به ویژه زمانی که تعداد ترمیم‌ها زیاد و یا پروتز بریج مورد نیاز باشد.
- وزن پایین: وزن پایین و استحکام بالا از ویژگی‌های اصلی این ماده است و بیمار از وجود آن احساس راحتی خواهد داشت.
- پایداری ابعادی: این آلیاژ انبساط حرارتی کمی داشته و از نظر ابعادی پایدار است. یعنی اندازه و شکل خود را تحت شرایط دمایی متفاوت در دهان حفظ می‌کند.
کروم کبالت جایگزین نیکل کبالت
در گذشته آلیاژهای مبتنی بر نیکل و کبالت با در نظر گرفتن هزینه و استحکام از جمله آلیاژهای مورد استفاده برای ساخت پروتزهای ثابت و متحرک بودند. امروزه می‌دانیم آلیاژهای مبتنی بر نیکل که برای بریج‌ها و روکش‌ها استفاده می‌شدند باعث آزاد شدن یون‌های فلزی در بدن می‌شوند که دارای اثرات ایمنی‌زا، سمی و جهش‌زا هستند. به همین دلیل به جای نیکل کبالت از آلیاژهای کروم کبالت برای تولید پروتزهای دندانی به روش PFM استفاده می‌شود تا زیست سازگاری پروتز دندانی افزایش یابد.
وجود کروم در آلیاژهای مبتنی بر کبالت
آلیاژهای مبتنی بر کبالت، با مقاومت در برابر خوردگی و سایش، پایداری دمایی، خواص غیر مغناطیسی و سختی شناخته می‌شوند پس می‌توانند عملکرد خود را بدون اثرات نامطلوب بر روی بیمار انجام دهند. افزودن کروم در این نوع آلیاژ، سختی، پایداری و مقاومت را افزایش می‌دهد و رفتار خوردگی آلیاژ را بهبود می‌بخشد. هنگام استفاده از این آلیاژ، درصد بسیار کمی از بیماران با واکنش‌های آلرژیک مواجه می‌شوند.
استفاده از آلیاژهای کروم کبالت یک روش درمانی ارزشمند و در حال حاضر غیرقابل جایگزین در دندانپزشکی است. گرچه به دلیل وجود روکش دندان، روزانه مقداری کبالت در بدن انسان آزاد می‌شود اما مقادیر کبالت آزاد شده توسط این آلیاژها بسیار کم هستند و در بازه نرمال قرار می‌گیرند و خطری برای سلامتی بدن انسان ندارند.
زیرکونیا جایگزین کروم کبالت
مواد فلزی مورد استفاده در دندانپزشکی باید خواصی مانند زیست سازگاری، غیر سمی بودن، ایمنی، پایداری، مقاومت در برابر سایش و سختی مناسب داشته باشند. زیرا فلزات و آلیاژهای آنها در تماس با بافت‌های دهان می‌توانند باعث واکنش‌های نامطلوب و ایجاد حساسیت به دلیل رها شدن عناصر، در حین انجام فرآیند خوردگی شوند. میزان خوردگی این مواد به عوامل مختلفی مانند ترکیب آلیاژ، مقدار ماده، زبری سطح، تنش، درجه اکسیداسیون، pH، دمای محیط، نرخ حل شوندگی و وجود بازدارنده‌ها بستگی دارد. این خوردگی می‌تواند باعث آزاد شدن مواد سمی در داخل بدن، واکنش آلرژیک و در نهایت بروز سرطان شود.
اگرچه روکش‌های کروم کبالت فواید زیادی دارند، اما ممکن است برای همه مناسب نباشند. عواملی مانند حساسیت، هزینه، زیبایی، موقعیت و وضعیت دندان مورد نظر ممکن است در تصمیم دندانپزشک برای استفاده از آن تاثیر داشته باشند.
امروزه برای پروتزهای دندانی بیشتر از روکش‌های سرامیکی و زیرکونیایی استفاده می‌شود اما استفاده گسترده از کروم کبالت در سال‌های گذشته در پروتزهای مختلف دندانی، وسایل ارتودنسی و ساختارهای ایمپلنت، نشان از ارزش بالای این ماده در دندانپزشکی دارد.