در سال‌های اخیر ایمپلنت‌های دندانی به یک گزینه درمانی بسیار مناسب برای دندان‌های از دست رفته تبدیل شده‌اند. این درمان حتی برای بیمارانی که با کمبود شدید استخوان در ناحیه فک همراه هستند قابل اجرا است با این شرط که از روش‌های تقویت استخوان و بازسازی بافت نرم استفاده شود. برای این بیماران و بیمارانی که هیچ دندانی در فک خود ندارند، نحوه قراردهی ایمپلنت از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا باید با فک مقابل هماهنگی داشته باشد و از لحاظ زیبایی قابل قبول باشد.
در گذشته دندانپزشکان ایمپلنت را در جایی که بیشترین مقدار استخوان وجود داشت قرار می‌دادند و توجهی به وضعیت قرارگیری ترمیم نهایی نداشتند. اما در بسیاری از موارد حتی یک تغییر جزئی نسبت به وضعیت ایده آل، باعث ایجاد مشکلاتی در ساخت پروتزهای نهایی می‌شود. پس برای به رسیدن به بهترین نتیجه، لازم است ایمپلنت دقیقا سر جای اصلی خود قرار بگیرد.
سرجیکال گاید چیست؟
سرجیکال گاید یک راهنمای جراحی کوچک است که اطلاعات کافی در مورد شرایط قرار دادن ایمپلنت را در اختیار متخصص ایمپلنت در زمان جراحی قرار می‌دهد و دندانپزشک طبق آن جراحی را انجام داده و ایمپلنت را کار می‌گذارد.
سرجیکال گاید یا الگوی جراحی یک جراحی با ریسک کم، قابل پیش بینی و ایمن را امکان پذیر می‌کند. الگوی جراحی به عنوان راهنمای مورد استفاده برای کمک به قراردهی مناسب و زاویه دار ایمپلنت‌های دندانی است و هدف آن اجرای بی نقص و دقیق ایمپلنت، مطابق با طرح درمان جراحی است.
سرجیکال گاید از ترکیب سطح تماس و استوانه‌های هدایت کننده تشکیل شده است. سطح تماس بر روی فک، لثه و یا دیگر دندان‌های بیمار قرار می‌گیرد و مته از طریق استوانه‌های تو خالی به استخوان فک بیمار هدایت می‌شود.
با توجه به اینکه کل فیکسچر به جز قسمت بالایی آن باید به طور کامل توسط استخوان یا مواد جایگزین استخوان درون فک پوشانده شوند و با توجه به قرارگیری آن در کنار ریشه دندان‌های مجاور، عصب، سینوس و در نهایت ضرورت تراز قرار گرفتن پروتز دندانی با دندان‌های مجاور، استفاده از سرجیکال گاید در موارد پیچیده ضروری است.
در چه مواردی باید از سرجیکال گاید استفاده کرد؟
- زمانی که چندین ایمپلنت بدون دندان طبیعی در کنار هم قرار می‌گیرند.
- برای دندان‌هایی با شرایط خاص که احتمال کاشت ناموفق وجود دارد. زیرا احتمال گیرایی ایمپلنت برای دومین بار کمتر از اولین بار است. پس باید تلاش کرد در مرحله اول به نتیجه برسد.
- در مواردی که بازسازی استخوان به تازگی صورت گرفته است و برای جلوگیری از حرکت مته به سمت استخوان تازه، می‌توان از الگوی جراحی استفاده کرد.
- گاهی اوقات هنگام کاشت ایمپلنت، جراح به ریشه دندان مجاور بیش از حد مجاز نزدیک می‌شود. در این موارد ممکن است دندان مجاور با تغییر در خون‌رسانی مواجه شود و دچار تحلیل داخلی و خارجی گردد و به احتمال زیاد این دندان‌ها به دلیل عفونت یا تحلیل استخوان از بین می‌روند یا دچار شکستگی و پوسیدگی می‌شوند. این مساله می‌تواند به دلیل تکنیک جراحی ضعیف، برنامه‌ریزی ضعیف درمان، فضای ناکافی و زاویه نادرست باشد که با سرجیکال گاید به راحتی قابل حل است.
مزایای استفاده از سرجیکال گاید
- قرار دادن دقیق‌تر ایمپلنت‌ها
- حفظ ساختارهای آناتومیک
- دقت هندسی بالا در حد 0.1 میلی متر
- کاهش نیاز به جراحی‌های متعدد
- کوتاه شدن زمان جراحی به دلیل کاهش محاسبات دندانپزشک حین جراحی
- کم شدن احتمال تورم در ناحیه جراحی
- فشار کمتر بر روی دندانپزشک و بیمار
یکی از مزایای اصلی استفاده از راهنمای جراحی افزایش دقت کاشت ایمپلنت است. راهنماها بر اساس یک تصویر سه بعدی دقیق از فک بیمار ایجاد می‌شوند و امکان قرار دادن دقیق ایمپلنت، در کنار اعصاب، سینوس‌ها و سایر دندان‌ها را فراهم می‌سازند و خطر عوارضی مانند آسیب عصبی یا شکست ایمپلنت را کاهش می‌دهند. تصویر زیر مربوط به یک نمونه ایمپلنت است که از راهنمای جراحی در آن استفاده شده است.
معایب استفاده از الگوی جراحی
- پس از ساخت راهنما، دندانپزشک اجازه تغییر در حین جراحی را نخواهد داشت.
- در صورت تغییر در بافت دهان، بین زمان سفارش و اجرای عمل جراحی، ممکن است تناسب و عملکرد پروتز ایمپلنت دچار مشکل شود.
- امکان جابه‌جایی الگو در حین عمل جراحی.
- وجود هزینه‌های مربوط به خرید نرم‌افزار، ابزار و دریل‌های خاص.
چرا باید از سرجیکال گاید استفاده کرد؟
در صورت استفاده از سرجیکال گاید برای ایمپلنت فک کامل، ایمپلنت‌ها به یک اندازه از یکدیگر فاصله داشته و با هم موازی بوده و عمق قرارگیری آن‌ها در استخوان ایده‌آل خواهد بود. در غیر این صورت ممکن است تعدادی از ایمپلنت‌ها قابل استفاده نباشند.
عدم استفاده از سرجیکال گاید در مواردی می‌تواند منجر به قرارگیری ایمپلنت‌ها در جهت اشتباه شود و دستیابی به پروتز مناسب را چه از نظر زیبایی و چه از نظر عملکرد، با مشکل روبرو سازد. این مساله تا مراحل نهایی کاشت ایمپلنت از دید جراح پنهان می‌ماند و متخصص پروتز مجبور است از روش‌های غیر عادی برای درمان استفاده کند. حتی در این صورت نیز ممکن است نتیجه مورد نظر حاصل نشود.
استفاده از فناوری‌های جدید و نرم‌افزارهای مدرن، امکان دستیابی به بهترین درمان را ممکن می‌سازد تا دندانپزشک ایمپلنت را دقیقا در همان فضایی که در نرم افزار مشخص شده است بدون استرس و بدون خطا قرار دهد و بیمار در یک جلسه، مراحل کاشت را بدون جراحی سنگین و با کمترین احتمال خطر پشت سر بگذارد.
نکات تکمیلی
- سرجیکال گاید به صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته می‌شود و راهنمایی بسیار دقیقی را برای قرار دادن ایمپلنت‌های دندانی ارائه می‌دهد.
- استفاده از راهنمای جراحی به دلیل دقت و ایمنی بالاتر، برای جراحان جوان و کم تجربه بسیار مفید است.
- این وسیله در مواردی که میزان تراکم استخوان بیمار کم باشد سودمند است.
- بر اساس اطلاعات بالینی می‌توان گفت در صورتی که یک تک دندان نیاز به ایمپلنت داشته باشد نیازی به سرجیکال گاید نیست ولی در مواردی که تعداد ایمپلنت‌ها زیاد است بهتر است از الگوی جراحی استفاده شود.
- پیشنهاد می‌شود دندانپزشکان با روش‌های استفاده از سرجیکال گاید آشنا باشند تا در صورت لزوم و در مواردی که احتمال خطا وجود دارد، از این روش‌ها استفاده کنند.